21 พฤศจิกายน 2025 04:11

โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้ำของพืช ระยะ 1 ปีงบประมาณ 2568

จากข้อมูลดาวเทียมสู่แปลงเกษตรจริง โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้ำของพืช ระยะที่ 1 วางรากฐานระบบติดตามการใช้น้ำข้าว–ทุเรียน ครอบคลุมทั้งฐานข้อมูล แบบจำลอง และแพลตฟอร์มออนไลน์

โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้ำของพืชภาคการเกษตร ระยะที่ 1 ดำเนินการขึ้นเพื่อพัฒนาองค์ความรู้และระบบต้นแบบสำหรับประเมินและติดตามการใช้น้ำของพืชเศรษฐกิจ โดยใช้เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศร่วมกับข้อมูลอุตุนิยมวิทยาและข้อมูลภาคสนาม เพื่อแก้ไขปัญหาความไม่แน่นอนของปริมาณน้ำและผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ส่งผลต่อภาคการเกษตรของประเทศ เน้นพืชนำร่อง 2 ชนิด ได้แก่ ข้าว และ ทุเรียน ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญที่ต้องการน้ำสูงและมีพื้นที่เพาะปลูกกระจายทั่วประเทศ

LINE_ALBUM_ประชุมครั้งที่ 4 จ.ระยอง_251121_500.jpg

โครงการได้สร้าง เส้นอ้างอิงการใช้น้ำ (Baseline / Standard Water Use Curve) ของพืชจากข้อมูลดาวเทียม MODIS ความถี่ราย 8 วัน ย้อนหลัง 20 ปี พร้อมทั้งประเมินการระเหยคายน้ำ (Evapotranspiration: ET) โดยใช้ข้อมูลจาก MODIS, Sentinel-2, Landsat, Sentinel-3 ผสานกับข้อมูล ERA5 และข้อมูลสถานีตรวจวัดภาคพื้นดิน การประมวลผลดำเนินการตามแนวคิด Land Surface Energy Balance (LSEB) เพื่อคำนวณพลังงานแฝงและแปลงเป็นค่าการใช้น้ำรายวันและรายสัปดาห์ในระดับพื้นที่เพาะปลูกจริงของประเทศ

LINE_ALBUM_อบรมแอป จ.ชุมพร_251121_500.jpg

ทั้งนี้ โครงการได้พัฒนาฐานข้อมูลเชิงพื้นที่ด้านการใช้น้ำของพืชที่มีความละเอียดสูง ครอบคลุมพื้นที่เกษตรทุกจังหวัด ช่วยให้สามารถติดตามปริมาณการใช้น้ำของพืชได้อย่างมีประสิทธิภาพ และรองรับการพัฒนาระบบบริหารจัดการน้ำและระบบแจ้งเตือนการใช้น้ำในอนาคต รวมถึงมีการถ่ายทอดความรู้ให้หน่วยงานรัฐและเกษตรกรในพื้นที่นำร่อง 4 จังหวัด เพื่อสร้างความเข้าใจและรับฟังปัญหาเพื่อนำไปปรับปรุงระบบในระยะถัดไป

ผลลัพธ์สำคัญของการดำเนินงาน ได้แก่

(1) เส้นอ้างอิงการใช้น้ำของพืชรายสัปดาห์ สำหรับข้าวและทุเรียน
(2) แบบจำลองประเมินการใช้น้ำจากข้อมูลดาวเทียม ที่สามารถนำไปขยายผลสู่พืชชนิดอื่น
(3) ฐานข้อมูลภูมิสารสนเทศด้านการใช้น้ำของพืช ครอบคลุมทั้งประเทศ
(4) ต้นแบบระบบติดตามการใช้น้ำของพืช รองรับการใช้งานโดยเกษตรกรและหน่วยงานรัฐ

LINE_ALBUM_ลงสนามกำแพงแสน-เพรชบุรี_251121_500.jpg

โครงการนี้วางรากฐานสำคัญสำหรับการพัฒนาระบบบริหารจัดการน้ำภาคการเกษตรเชิงพื้นที่ของประเทศ และเป็นพื้นฐานสำหรับการขยายผลสู่พืชเศรษฐกิจอื่นอีก 6 ชนิด ในปีงบประมาณ 2569 ได้แก่ ข้าวโพด มันสำปะหลัง อ้อย มะม่วง มะพร้าว และลำไย และ พัฒนาการประเมินการระเหยคายน้ำ (Evapotranspiration: ET) จากข้อมูลดาวเทียมให้ละเอียดในระดับรายวัน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืนทั่วประเทศ